Maryna Mniszchówna – postać tajemnicza, podobnie jak jej mąż Dymitr I Samozwaniec. Co o niej wiadomo? Jaka była naprawdę? Co czuła? Czego pragnęła? Tę zagadkę niczym detektyw dziejów próbuje rozwikłać Aleksander Hirschberg. Zmaga się z mrokami historii, usiłując wyciągnąć na światło dzienne skrawki informacji przemycane w różnych źródłach, wyśledzić fakty ukrywające się w zakamarkach kronik, listów, pamiętników i stworzyć z nich logiczną całość. Szkieletem, na którym autor buduje swoją książkę, jest pytanie: jaka była Maryna, caryca Rosji? Czy była tylko bezwolnym pionkiem w grze prowadzanej przez jej ród – uwikłanych w intrygi i długi Mniszchów? Czy raczej była wdową, samotną matką, która za wszelką cenę usiłowała ochronić siebie i dziecko? Może była przebiegłą manipulantką, opętaną rządzą władzy? A może odpowiedź jest jeszcze inna? Sprawdź.

Maryna Mniszchówna to nie kolejny podręcznik historii ani suche połączenie faktów biograficznych. To opowieść pełna nagłych zwrotów akcji, ludzkich namiętności, zbrodni i bohaterskich czynów. Przede wszystkim jednak to powieść o kobiecie, która chciała być kimś więcej niż tylko córką wojewody sandomierskiego.

Nota edytorska / 9
Słowo wstępne / 11

Rozdział I
Rodzina Mniszchów ◆ Młodość Maryny ◆ Współczesne stosunki w Moskwie ◆ Dymitr Samozwaniec ◆ Czy Maryna istotnie była piękna? ◆ Powierzchowność Dymitra ◆ Z jakich pobudek wojewodzianka, jako też ojciec jej postanowili oddać mu jej rękę? ◆ Powodzenie Dymitra ◆ Ślub Maryny w Krakowie i uroczystości weselne w Moskwie / 15

Rozdział II
Rzeź w Moskwie ◆ Wybór Wasyla Szujskiego ◆ Zabiegi jego nieprzyjaciół ◆ Wasyl Szujski stara się władzę swą utrwalić ◆ Sprowadzenie zwłok carewicza Dymitra ◆ Zaburzenia w stolicy ◆ Bunt w ziemi siewierskiej / 29

Rozdział III
Położenie Polaków w Moskwie ◆ Wasyl Szujski rozsyła ich do kilku grodów oddalonych ◆ Ciężkie życie więźniów polskich w Biełoziersku ◆ Pobyt Mniszchów w Jarosławiu ◆ Zabiegi nieprzyjaciół Wasyla Szujskiego ◆ Iwan Bołotnikow i inni przywódcy tego stronnictwa ◆ Piotraszko ◆ Zwycięstwa odniesione przez Wasyla Szujskiego / 45

Rozdział IV
Pojawienie się drugiego Dymitra ◆ Mikołaj Miechowiecki ◆ Zabiegi popleczników
Dymitra Samozwańca ◆ Pierwsze działania wojenne ◆ Spory z Romanem Rożyńskim ◆ Starania o pomoc Zygmunta III ◆ Memoriał Jerzego Mniszcha / 59

Rozdział V
Bitwa pod Bołchowem ◆ Dymitr Samozwaniec podstępuje pod Moskwę ◆ Bitwa nad rzeką Chodynką ◆ Rokowania między Polską a Moskwą ◆ Zawarcie rozejmu czteroletniego / 75

Rozdział VI
Nowe wojska polskie pod Moskwą ◆ Koniec rokoszu Mikołaja Zebrzydowskiego ◆ Dalsze zabiegi malkontentów ◆ Przybycie Jana Piotra Sapiehy ◆ Jego stanowisko polityczne ◆ Konfederacja zawiązana przez wojsko Jana Piotra Sapiehy ◆ Utarczki pod Smoleńskiem ◆ Spotkanie z partią więźniów polskich ◆ Maryna dowiaduje się o śmierci pierwszego Dymitra ◆ Targi Mniszchów z Samozwańcem ◆ Niekorzystne wrażenie wywołane postępowaniem wojewodzianki ◆ Rokowania Wasyla Szujskiego z Dymitrem / 87

Rozdział VII
Plan wygłodzenia stolicy ◆ Bitwa pod Rachmancewem ◆ Oblężenie Siergiejewa ◆ Coraz nowe grody poddają się Dymitrowi ◆ Obóz w Tuszynie ◆ Nieporozumienia między wojskiem a Dymitrem ◆ Jerzy Mniszech powraca do Polski / 109

Rozdział VIII
Zabiegi popleczników Dymitra Samozwańca, ażeby pozyskać dlań pomoc Zygmunta i poparcie Stolicy Apostolskiej ◆ Misja Fiedora Niechoroszego Łopuchina ◆ Korespondencja z Rzymem ◆ Nadużycia poborców i rozboje pacholików ◆ Powstanie przeciw Dymitrowi ◆ Rokowania z wojskiem o wypłatę żołdu ◆ Niepowodzenia pod Kołomną, Siergiejewem i Moskwą ◆ Walki pod Twierem i Kalazinem ◆ Życie Maryny
w obozie tuszyńskim / 123

Rozdział IX
Wasyl Szujski nie dotrzymuje rozejmu zawartego w lipcu roku 1608 ◆ Głosy przemawiające za wojną z Moskwą ◆ Chwiejność i nieudolność Zygmunta ◆ Polacy z niechęcią patrzą na plany królewskie ◆ Rady hetmana Stanisława Żółkiewskiego ◆ Wyprawa Zygmunta pod Smoleńsk ◆ Próby zawiązania rokowań z Michałem Szeinem ◆ Liczba i skład wojska polskiego ◆ Stan ówczesny Smoleńska ◆ Pierwsze usiłowania zdobycia tej twierdzy / 147

Rozdział X
Wojsko polskie w Tuszynie zawiązuje konfederację ◆ Odmienne stanowisko Jana Piotra Sapiehy ◆ Zuchwałe żądania konfederatów ◆ Poselstwo Zygmunta pod Moskwę ◆ Układy z wojskiem skonfederowanym ◆ Dymitr ucieka do Kaługi ◆ Rokowania z bojarami ze stronnictwa Samozwańca ◆ Ugoda z 14 lutego roku 1610 / 161

Rozdział XI
Duma Maryny ◆ Coraz trudniejsze jej położenie ◆ Zabiegi stronników Dymitra ◆ „Bunt” Dońców ◆ Maryna w Dymitrowie ◆ Wojewodzianka odjeżdża do Kaługi / 179

Rozdział XII
Zaburzenia w Tuszynie ◆ Polacy ustępują spod Moskwy ◆ Rozdział wojska ◆ Trudne położenie Zygmunta ◆ Śmierć Michała Skopina Szujskiego ◆ Zwycięski pochód wojsk szwedzko-moskiewskich ◆ Zygmunt stara się porozumieć z Dymitrem ◆ Rola Jana Piotra Sapiehy / 193

Rozdział XIII
Dymitr Szujski idzie na odsiecz Smoleńska ◆ Utarczki pod Cariewem Zajmiszczem ◆ Bitwa pod Kłuszynem ◆ Dymitr Samozwaniec podstępuje pod stolicę ◆ Zamieszanie w Moskwie ◆ Złożenie z tronu Wasyla Szujskiego ◆ Kandydaci do korony carskiej / 209

Rozdział XIV
Stanisław Żółkiewski podstępuje pod stolicę ◆ Stanowisko dumy bojarskiej w Moskwie ◆ Rokowania jej z hetmanem ◆ Układ z 27 sierpnia ◆ Rokowania Stanisława Żółkiewskiego z Janem Piotrem Sapiehą ◆ Ucieczka Dymitra / 227

Rozdział XV
Bojarowie moskiewscy wysyłają poselstwo do Zygmunta ◆ Rola Wasyla Golicyna ◆ Rokowania pod Smoleńskiem ◆ Niezadowolenie w stolicy ◆ Odjazd Stanisława Żółkiewskiego ◆ Aleksander Gosiewski surowo karze wybryki żołnierzy polskich ◆ Nieprzyjaciele Zygmunta porozumiewają się z Samozwańcem ◆ Uraz-Mahmet ◆ Śmierć drugiego Dymitra ◆ Zamieszanie w Kałudze / 241

Rozdział XVI
Nowy zwrot w stosunkach moskiewskich ◆ Błędy popełnione przez Zygmunta ◆ Powstanie przeciw Polakom ◆ Usposobienie sapieżyńców ◆ Ich rokowania z Prokopem Lapunowem i Iwanem Zarudzkim w Moskwie ◆ Wybuch powstania ◆ Uwięzienie patriarchy ◆ Powstańcy oblegają stolicę / 261

Rozdział XVII
Bezowocne rokowania z załogą smoleńską ◆ Uwięzienie posłów moskiewskich ◆ Dalsze usiłowania zdobycia tej twierdzy ◆ Ostatni szturm uwieńczony zdobyciem zamku / 279

Rozdział XVIII
Wojsko Jana Piotra Sapiehy powraca pod stolicę ◆ Dwuznaczna rola starosty uświatskiego ◆ Jana Piotra Sapiehy wyprawa po żywność ◆ Utrata i odzyskanie „białych murów” ◆ Śmierć Prokopa Lapunowa ◆ Rozprzężenie w wojsku polskim ◆ Śmierć Jana Piotra Sapiehy ◆ Jan Karol Chodkiewicz wyrusza pod Moskwę / 289

Rozdział XIX
Powrót tryumfalny Zygmunta ◆ Rozprawy o stosunkach naszych z Moskwą na sejmie z roku 1611 ◆ Ostatni występ Jerzego Mniszcha ◆ Nowe poselstwo moskiewskie w Warszawie / 305

Rozdział XX
Jan Karol Chodkiewicz przybywa pod Moskwę ◆ Brak żywności zmusza Polaków do odstąpienia od stolicy ◆ Wojsko polskie zawiązuje konfederację ◆ Przybycie Mikołaja Strusia ◆ Zygmunt przez pół roku wybiera się na wyprawę do Moskwy ◆ Iwan Zarudzki ◆ Nowy ruch w państwie moskiewskim ◆ Jan Karol Chodkiewicz usiłuje zaopatrzyć w żywność stolicę ◆ Zygmunt pod Fiedorowskiem ◆ Straszny głód w Moskwie ◆ Poddanie się załogi polskiej ◆ Zygmunt stara się o zawiązanie rokowań ◆ Śmiałe zamysły i ostatnie walki Iwana Zarudzkiego ◆ Charakterystyka Maryny / 313